Jaarverslag 2019



JAAROVERZICHT 2019

Historische Vereniging Rijswijk

Wim Dammers, secretaris

 

 

De vereniging

De HVR vierde in 2019 haar 35-jarig bestaan en heeft in dat kader diverse activiteiten ontplooid en daarmee ook de pers gehaald.

Ledenbestand: de HVR telde eind 2018 370 betalende leden alsmede 54 relaties, waarmee de vereniging een stabiel ledenbestand heeft. Wellicht is het bestand door de lustrumactiviteiten iets toegenomen.

Dankzij een tweetal eenmalige donaties heeft de HVR in 2019 het jaar met een positief saldo kunnen afsluiten. Hierbij zij opgemerkt dat het saldo uit de reguliere exploitatie negatief was. Dit was voornamelijk het gevolg van meer kosten dan begroot aangaande de lustrumviering en een afname van de inkomsten uit contributies. Dit laatste is te verklaren uit het afschaffen van de gezinscontributie, de vergrijzing van ons ledenbestand (de contributie voor 65-plussers is lager dan die voor jongere leden) en een lichte afname van het aantal leden). De post Verenigingsactiviteiten vertoont vanwege meer aanvragen voor rondleidingen een lichte stijging. De subsidie van de gemeente is voor de laatste maal geïndexeerd. Er was in het lopende jaar geen sponsoring van het jaarboek. Hierdoor viel de opbrengst uit publicaties terug naar het normale exploitatieniveau.

De uitgaven waren in totaal hoger dan voorgaand jaar, in hoofdzaak het gevolg van de lustrumviering, want de kosten hiervan vielen hoger uit dan de opgebouwde voorziening. De organisatiekosten voor de Open Monumenten Dag en de app ‘Rondje Rijswijk’ worden volledig vergoed door de gemeente. Deze posten zijn derhalve budget-neutraal.

De exploitatie in het jaar 2019 wordt afgesloten met een negatief saldo van € 1966.

Na afschrijving van dubieuze debiteuren uit voorgaande jaren en dankzij twee eenmalige donaties resteert een positief resultaat van € 1884. Dit bedrag is toegevoegd aan het eigen vermogen.

Al met al is het totale eigen vermogen van de vereniging per 31 december 2019 afgenomen tot € 39.086. Dit is inclusief de nog niet aangewende – door de schenkers aangegeven –  bestemmingen resp. voor de digitalisering van de SOR-banden ad € 4105 en extra themakaterns in de jaarboeken ad € 3000. Zonder deze voorzieningen bedraagt het eigen vermogen € 31.980. Dat is desalnietemin ruim voldoende om de reguliere exploitatie van een geheel jaar te dekken.

De jaarlijkse subsidie van de gemeente Rijswijk bedroeg in 2019 € 5.372. In 2020 zal de HVR  hetzelfde (voor het eerst niet geïndexeerd) subsidiebedrag ontvangen.

De Jaarrekening 2019 met de Balans en de Resultatenrekening is reeds eerder gepubliceerd en zal aan de uitgestelde Algemene Ledenvergadering in november 2020 ter goedkeuring worden aangeboden.

De twee reguliere Algemene Ledenvergaderingen (ALV) van het verslagjaar werden gehouden op 28 mei en op 19 november. Op 28 mei tekenden 36 leden de presentielijst en op 19 november 63 leden.

De belangrijkste punten tijdens deze vergaderingen waren:

  • In mei werd er uitvoerig stilgestaan bij het 35-jarig bestaan van de vereniging en werden de voorgenomen activiteiten geschetst (zie hiervoor verderop onder “Lustrum”)
  • De heer Koster, voorzitter van de Archeologische Werkgroep Rijswijk informeert de aanwezigen over het Erfgoedhuis Rijswijk op het adres Herenstraat 103, dat door de werkgroep in gebruik is genomen als werkruimte en winkel, waarin resultaten van opgravingen staan uitgestald, boeken op archeologisch gebied zijn in te kijken en de medewerkers aan het werk zijn te zien.
  • Na de pauze ontvingen de leden het Jaarboek 2019 en tevens de nieuwste uitgave van het boekje “Verteld Verleden”, dat is samengesteld door de gelijknamige Werkgroep. De Jaarboeken van afwezige Rijswijkse leden werden bezorgd door vrijwilligers (waarvoor dank) en door het bestuur.

Tijdens beide vergaderingen zijn tevens de voortgang en de resultaten van de Werkgroepen binnen de HVR besproken:

  • Werkgroep Verteld Verleden

In 2019 kwam de werkgroep vijfmaal bijeen. We zijn met thema’s, zoals ‘gezondheidszorg in vroeger jaren in Rijswijk’ en ‘Rijswijk Tuinderstad´ doorgegaan. De moeilijkheid met het thema ‘Gezondheidzorg’ was dat er minder archiefmateriaal voor handen was dan gehoopt. Ook waren er weinig mensen die we over dit onderwerp konden interviewen. De toekomst ziet er echter intussen wat vrolijker uit, zodat we hopen volgend jaar met een beter resultaat te komen. Ook het thema ‘Tuinbouw’ lijkt er inmiddels rooskleuriger uit te zien. Het ‘kleine boekje’ is ook weer verschenen met zes ‘portretjes’ van Rijswijkers. Het was de tiende editie, dus hebben we intussen zestig Rijswijkers aan u voorgesteld. De samenstelling van de werkgroep was tot de jaarvergadering van november als volgt: Lia Boshoven, Marianne van Rossum, Marty Thieleman, Joke van Wijk van Brievingh, Izaak Kijlstra, Paul Schott (voorzitter), Joyce van Middelkoop en Jan van de Blankevoort.

  • Werkgroep “Rijswijk Verbeeld”

De werkgroep richt zich op het speuren naar en vastleggen van, vooral bewegende, unieke beelden van Rijswijk, oud of recent.

De werkgroep heeft een werkplek op zolder in het Museum Rijswijk met de nodige apparatuur om beelden digitaal vast te leggen en te bewaren. De collectie van de Stichting Omroep Rijswijk is het voornaamste object op dit moment met ca. 600 uur beelden uit de tachtiger en negentiger jaren.

Voor de digitalisering wordt nog nieuwe afspeelapparatuur gezocht en inmiddels is een nieuwe U-matic aangeschaft. Ook is contact gelegd met de opvolger van Omroep Rijswijk, RTVRijswijk, waar de digitalisering ook in de belangstelling staat.

Op de jaarlijkse Lichtjesavond voor Kerstmis werden ook diverse opname vertoond in de ruimte in de Oude Kerk.

Mooi materiaal werd aangeboden uit collecties van recent overleden Rijswijkers.

De werkgroep wordt gevormd door Fred Kuipers, Marco Hendrikse, Theo Spierenburg en Hans van Rossum.

  • Werkgroep “Jaarboek”

De Redactie bestond, evenals vorige jaren, uit Joke van Wijk van Brievingh-Hesselink, Rob de Mooy, Frans Holtkamp, Marty Thieleman en Ruud Poortier. Joop van Munster verzorgde de advertenties en Paul de Boer was de vormgever. Het drukwerk werd opnieuw verzorgd door de firma Scholma. Inhoudelijk was het Jaarboek zeer gevarieerd en werd er, zoals na het ontstaan van de werkgroep ‘Verteld Verleden’ werd afgesproken, plaats ingeruimd voor artikelen op grond van interviews. Dit jaar was de ruimte in het Jaarboek onvoldoende voor de aangeleverde hoeveelheid kopij, zodat we weer aan enkele auteurs hebben moeten melden dat hun artikel in het Jaarboek van 2020 zal worden geplaatst

  • Werkgroep “Open Monumentendag (OMD)”

De Open Monumentendag 2019 werd in Rijswijk gehouden op zaterdag 14 september, met als thema “Plekken van Plezier”. De werkgroep OMD van de Historische Vereniging Rijswijk (HVR) had een brochure samengesteld met wandel- en fietsroutes die langs de vele monumenten in Rijswijk leiden en waar mogelijk de thema-activiteiten belichten.

De Open Monumentendag 2019 werd feestelijk geopend in de Oude Kerk door wethouder Cultureel Erfgoed Johanna Bestenman met muzikale medewerking van Trias, het Centrum voor de Kunsten in Rijswijk. Tijdens de opening werd tevens de winnaar van de jaarlijkse Monumentenprijs bekend gemaakt.

Op zaterdag 14 september waren wederom een groot aantal monumenten te bezoeken:

de Schaapweimolen, de Hofrustkapel, de Oude Kerk (waar ook de tentoonstelling over het OMD- thema “In Europa” was te bezichtigen), het Gemaal van de Plaspoel- en Schaapweipolder, het park van Landgoed Te Werve, het Oude Raadhuis , de St. Bonifatiuskerk, de Oranjerie van Villa Elisa en deels de voormalige boerderij (thans herberg) Vlietzigt, alsmede voor het eerst het woon-winkelpand Herenstraat 81. Op deze dag was de werkgroep HVR/OMD ook aanwezig met een kraam op het jaarlijkse Strandwalfestival voor boekverkoop en ledenwerving. Op zondag was het monument Museum BB Bunkers aan de Van Vredenburchweg 176A opengesteld.

Als extra activiteit op zaterdag en zondag zijn door de wg OMD in samenwerking met het Europees Octrooibureau korte rondleidingen georganiseerd in het nieuwe monumentale gebouw aan de Patentlaan, waarbij op 100 meter hoogte ook van het uitzicht op de Rijswijkse omgeving genoten kon worden.

Speciaal voor de jeugd heeft de verhalenverteller Laurens de Groot op het Museumpleintje spannende verhalen verteld over Hansken, een olifant ondergebracht in de stallen van Prins Maurits aan de Tollensstraat. Na afloop van elke vertelling werden de kinderen verwend met een heerlijk ijsje.

De werkgroep OMD bestond in 2019 uit de HVR-leden Jos Bolte (voorzitter), Ger Visser (penningmeester/ notulist), Arjan Kwakernaak (Museum Rijswijk) en Jelke Fokkinga (Gemeente Rijswijk), alsmede Basje de Liefde, René Knijnenburg en Eva Willems.  

Erfgoed Rijswijk

In 2019 hebben de partners in Erfgoed Rijswijk (samenwerkingsverband tussen de HVR, Museum Rijswijk, RHI, Archeologische Werkgroep Rijswijk en de Bibliotheek aan de Vliet) wederom een goed contact onderhouden met als hoogtepunt de jaarlijkse presentatie in oktober, de maand van de geschiedenis. Wel is het vertrek, wegens pensionering, van Lia Boshoven bij het RHI een aderlating.

Het thema in oktober was “Hij/Zij” waar wij in Rijswijk het accent op de vrouw hebben gelegd en de vier partners dit thema hebben uitgewerkt in Rijswijkse voorbeelden.

Van Ypje op Ypenburg in de archeologie, Vrouwen op het vliegveld Ypenburg, Vrouwen in de BB en De eerste vrouwen op de stoel van de man {in de politiek en de samenleving} gaven het thema kleur.

Vermeldenswaard is ook de opening onder ruime belangstelling van de partners van het onderkomen {boven- en ondergronds} van de Archeologische Werkgroep Rijswijk in de Herenstraat.

Bestuur: bestuurssamenstelling en activiteiten

  • De bestuurssamenstelling per eind 2019 is als volgt:

            Hans van Rossum, voorzitter

            Ger Visser, penningmeester

            Wim Dammers, secretaris/ ledenadministrateur

            Joke van Wijk van Brievingh, lid, tevens redacteur Jaarboek

            Heilina van Putten, tweede secretaris

            Fred de Koning, lid, tevens materiaalbeheerder

Activiteiten:

  • Het bestuur heeft in 2019 zes keer vergaderd
  • Op 8 juni begeleidde de secretaris een fietstocht begeleid langs enige Rijswijkse buitenplaatsen voor fietsers uit het Westland. Deze tocht sloot aan op de door het Westlands Museum georganiseerde tentoonstelling “Buitenplaatsen in de Gouden Eeuw”
  • Op 10 juni werd een wandeling van Park Hofrust naar Landgoed Te Werve begeleid door bestuurslid Heilina van Putten, in het kader van de Dag van het Kasteel
  • Op de –gratis te downloaden- app Rondje Rijswijk werden de “Monumentenwandeling Oud-Rijswijk” en de wandeling “Architectuur in Leeuwendaal” opgenomen, waarmee individuele wandelaars deze routes kunnen wandelen. Daarnaast verzorgt de HVR deze wandelingen in groepsverband, onder leiding van een gids
  • In april heeft de HVR gedurende vier zaterdagen gebruik mogen maken van de Rotary-boekhandel voor goede doelen in de Kerkstraat: de opbrengst werd gebruikt voor lustrum activiteiten
  • In 2019 werden twee “Architectuurwandelingen Leeuwendaal” begeleid en een “Monumentenwandeling Oud-Rijswijk”
  • Wilhelminamonument in Park Hofrust: tijdens de gemeenteraadsvergadering op 12 september heeft de secretaris ingesproken en de actie voor verplaatsing van het monument door HVR-lid Hans Paping ondersteund. Tevens heeft hij gepleit voor opname op de lijst van gemeentelijke monumenten
  • Op 26 september werd een herdenking gehouden bij het monument voor de neergestorte piloten van de Amerikaanse bommenwerper Lil’Max, die op deze dag in 1944 neerstortte aan de Mgr. Bekkerslaan. Kinderen van groep van de basisschool Het Kristal droegen gedichten voor
  • Op 20 december heeft de HVR weer deelgenomen aan de “Lichtjesavond” in de Oude Kerk, welke ieder jaar wordt georganiseerd in de aanloop naar Kerstmis. De HVR vertoonde daar oude films over Rijswijk, waarbij belangstellenden werden geïnformeerd over de verenigingsactiviteiten en er boeken en brochures over de geschiedenis van Rijswijk werden verkocht.

Lustrum

De HVR vierde in 2019, dat zij in 1984 is opgericht en derhalve dit jaar 35 jaar bestond. De voorzitter stond uitvoerig stil bij dit lustrum en bij de vooruitgang die de vereniging in al die jaren heeft geboekt. Zo zijn er sinds 1995 25 Jaarboeken verschenen, die door hun omvang, inhoud en vormgeving respect afdwingen. De diverse werkgroepen timmeren actief aan de weg, zoals u hiervoor al hebt kunnen lezen.

Er werden een aantal mooie lustrumactiviteiten verzorgd:

  • Er werden drie succesvolle boottochten georganiseerd, waarbij werd gevaren langs de oude gemeentegrenzen van Rijswijk: tot aan het begin van de vorige eeuw liep de grens tussen Rijswijk en Den Haag over de Laak!
  • Op 3 september werd een historische quiz georganiseerd, waaraan bijna 50 leden deelnamen. Er waren 100 vragen te beantwoorden, onderverdeeld over de gehele –rijke- geschiedenis van Rijswijk. Mooie prijzen waren beschikbaar
  • In het najaar verscheen als jubileumuitgave de glossy “Rijswijk – nu …en vroeger”, een mooi geïllustreerd bewaarexemplaar met een keur aan artikelen, die huis aan huis werd verspreid binnen Rijswijk
  • Er is een uitvoerige website ( https://www.historischeverenigingrijswijk.nl/) ontwikkeld, waarop naast de lezingen van de HVR ook lezingen van zusterverenigingen zijn opgenomen. Verder zijn er de Jaarboeken van de afgelopen 10 jaar digitaal in te kijken
  • Een set van 12 Rijswijkse prenten in briefkaartformaat, met een aantal Rijswijkse monumenten en stadsgezichten zijn herdrukt.

Bijeenkomsten

De HVR verzorgde acht bijeenkomsten voor haar leden in Gebouw Hofrust aan de Herenstraat 44B in Oud Rijswijk.

Hieronder treft u een overzicht van de gehouden lezingen aan, de inhoudelijke beschrijvingen kunt u lezen op de website: www.historischeverenigingrijswijk.nl/agenda-archief.php

  • 19 februari: lezing “Het activisme van J.C. Overvoorde (1865-1930) in de Monumentenzorg en de Vrouwenstrijd” door Paul Overvoorde
  • 26 maart: lezing “Bruggen in en rond Rijswijk in historisch perspectief” door Frans Remery
  • 16 april: lezing “Het vervoer over vaarten en vlieten in en om Midden-Delfland” door Jacques Moerman
  • 28 mei: Algemene Ledenvergadering. Aansluitend werden twee historische films vertoond: “Huis te Lande – je was een paradijs” (uit 1997) en “School Huis te Lande 1930”
  • 3 september: quizavond Rijswijkse geschiedenis in het kader van 35 jaar HVR
  • 9 oktober: Erfgoedlezingen: Tijdens de Maand van de Geschiedenis organiseerde Erfgoed Rijswijk (samenwerkingsverband Museum Rijswijk, Bibliotheek aan de Vliet, Bureau Monumentenzorg & Archeologie Gemeente Rijswijk, Museum Bescherming Bevolking, Buitenplaats Ypenburg, Archeologische Werkgroep Rijswijk en de HVR) gezamenlijk een erfgoedavond in Museum Rijswijk, met vier boeiende lezingen rond het thema “De plek en rol van de vrouw in Rijswijkse samenleving”:
  • Van Ypje tot Beatrix (door Hans Koot, stadsarcheoloog Rijswijk en Henk Kronenberg, penningmeester Stichting Historisch Ypenburg)
  • De vrouw in de BB (door een vertegenwoordiger van Museum Overvoorde)
  • De eerste vrouwen op de stoel van de man (door Hans van Rossum, voorzitter HVR)
  • 22 oktober: lezing “Limes langs de kust: hoe de Haagse bodem de Romeinse kustverdediging op de kaart zette” door Ab Waasdorp
  • 19 november: Algemene Ledenvergadering, met aansluitend de korte lezing “De doodendraad – de elektrische draadvesperring aan de Vlaamse grens tijdens de Eerste Wereldoorlog’, welke werd verzorgd door HVR-lid Jaap van Zijderveld
  • 17 december: lezing “De Haagse architect W.B. van Liefland” door Peter van Dam.