Elk jaar wordt in het tweede weekeinde van september de landelijke Open Monumentendag gehouden. Dit jaar is het thema van de Open Monumentendag ‘Macht & Pracht’. Op de website van de landelijke organisatie staat:
“Bij Macht & Pracht zal aandacht zijn voor verschillende soorten macht, en de pracht die daar in Nederland uit voortkwam, en ons nog steeds omringt. De rijkdom, schoonheid en grootsheid die macht kon voortbrengen is overal om ons heen in gebouwen terug te vinden: kastelen en paleizen, grachtenpanden en patriciershuizen of buitenplaatsen en landgoederen. Maar denk ook aan de grootsheid en luister van de gebouwen die de verschillende kerkgenootschappen voortbrachten, of de rijk gedecoreerde handels- en kantoorgebouwen en de gebouwen van rechtspraak en openbaar bestuur”.
Rijswijk telt, onder meer in de Landgoederenzone, veel monumenten die één of beide aspecten van ‘Macht & Pracht’ uitdrukken. De Naald in het Rijswijke Bos symboliseert bijvoorbeeld ‘Macht’. Op die plaats stond van 1634 tot 1790 Huis ter Nieuburch. Ter Nieuburch was net als Huis ten Bosch in Den Haag, een paleis van Stadhouder Frederik Hendrik. Vermaard als ‘Stedenwinger’ en stadhouder van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden, probeerde Prins Frederik Hendrik een vorstelijke status uit te stralen. Een indruk van de ‘Pracht’ die de stadhouders van de Republiek zich konden veroorloven kunt U krijgen in de Grote Kerk in Den Haag. Daar is ter gelegenheid van de tentoonstelling over Constantijn en Christiaan Huygens, een replica gebouwd van de Oranjezaal in Huis ten Bosch. Op de schilderijen waarmee de muren en het plafond van de Oranjezaal versierd zijn, wordt Frederik Hendrik vrij letterlijk ‘de hemel ingeprezen’.
Een voorbeeld van ‘Macht’ zonder enige ‘Pracht’ vormt het bunkercomplex bij Overvoorde in de Landgoederenzone. De Duitse Wehrmacht had het gebied eind 1940 tot ‘Sperrgebiet’ verklaard en bouwde er een aantal bunkers. Gecamoufleerd en strikt functioneel: niks geen ‘Pracht’ alleen maar ‘Macht’. ‘Pracht’ zonder veel (wereldlijke) ‘Macht’ wordt vertegenwoordigt door de Sint Bonifatius Kerk. Een pracht voorbeeld van neogotische architectuur.
Het Rijswijkse programma van de Open Monumentendag wordt - in goed overleg met de gemeente - door de Historische Vereniging Rijswijk ontwikkeld. Dit jaar wordt er ook samengewerkt met Delft, Den Haag, Midden Delfland en Westland. Er wordt een programma opgezet dat is gebaseerd op de ‘Koninklijke Route’ van Den Haag naar de Nieuwe Kerk in Delft. Meer over de ‘Koninklijke Route’ in een volgend artikel.
Dit artikel verscheen in augustus 2013 in Groot Rijswijk