Mei 2011: De twee joodse begraafplaatsen in Rijswijk



Verdeeld over Rijswijk zijn er meerdere begraafplaatsen in gebruik. Twee algemene en een katholieke terwijl achter de Oude Kerk al enige jaren geen nieuwe graven meer uitgegeven zijn.
Wat weinig mensen weten is dat op de beide algemene een deel bestemd is voor de Liberaal Joodse Gemeente Den Haag.
De oudste ligt op de eerste uitbreiding van wat nu de begraafplaats Oud-Rijswijk heet, aan de S.W.Churcilllaan. Deze dateert origineel van 1915 naar het ontwerp van architect Springer in een symmetrische structuur met rechte en gebogen paden en de aula langs de buitenrand.
Rond 1930 vond de oprichting plaats van de Liberaal Joodse Gemeente Den Haag, een vrijzinnige variant die een aanpassing van het historisch jodendom aan het moderne leven nastreefde en geen strikte naleving van traditionele godsdienstige wetten en rituelen. De tegenstellingen met de orthodox joodse gemeente leidde tot een aanvraag voor grafruimte op de, voor 1937, voorziene uitbreiding van de Rijswijkse algemene begraafplaats. Tijdelijk werd een twaalftal graven op het oudste gedeelte toegewezen die later werden overgebracht naar de definitieve plek waar ruimte zou zijn voor 144 graven.
Ook ten aanzien van de inrichting er van wordt de liberale gezindheid zichtbaar. Zo is er geen muur rondom maar slechts een haag, is er geen poortgebouw maar slechts een pergola. Ook is er geen metaarhuis ( Bet Toharah ) waar de doden ritueel gewassen worden.
De absolute regel dat het lichaam zo gaaf mogelijk moet worden begraven ( in Israël wordt na een aanslag altijd de omgeving afgezocht naar mogelijke menselijke resten ) wordt ook niet nageleefd. Crematie van een overledene en het begraven van de urn is toegestaan wat bij de gemeente Rijswijk in 1938 nog op bezwaren stuitte. Tijdens de bezetting werd in dit gedeelte niet begraven.
Uiteindelijk liggen er 17 graven binnen een haag vlakbij het monument voor de gesneuvelden van de strijd om Ypenburg in mei 1940.
Op de begraafplaats Eikelenburg ligt sinds 1990 binnen een beukenhaag “Beth Hachaim” de eigen plek van de Liberaal Joodse Gemeentes van Den Haag en Rotterdam. Een grafsteen met uitgestrekte zegenende handen duidt op een overledene met de naam Cohen, Hebreeuws voor priester, een waterkan op de naam Levi ( stam der levieten )
De eeuwige grafrust die de orthodoxie eist kan door de burgelijke overheid niet gegarandeerd worden, zo ook in Rijswijk maar in de praktijk zal er van opheffing van deze begraafplaatsen geen sprake zijn.

Foto

Dit artikel verscheen in april 2011 in Groot Rijswijk.